- ON STRANGER TIDES: Pirata Jones ★½

Drink up, me hearties, yo-ho! Met die woorden sloot Captain Jack Sparrow in 2003 The Curse of the Black Pearl af. Toegegeven, acht jaar post dato kunnen wij nog altijd van de eerste Pirates of the Carribean-film genieten wanneer de jaarlijkse passage op het kleine scherm er weer eens aankomt. Echt goed zouden we de film niet durven noemen, maar een onnavolgbare Johnny Depp, een uitzonderlijk verdienstelijke
Geoffrey Rush, een stevige scheut humor en wat ongegeneerd ouderwetse zeeroversactie (kletterende zwaarden, bulderende kanonnen en een hoop “Aye!”’s) maakten er wel een uiterst genietbare prent van.

Edoch, na de hierboven vermelde laatste woorden mocht het van ons ophouden. Wij hebben echter niet zoveel inspraak bij de Walt Disney Studio’s en daar bij producent Jerry Bruckheimer de dollartekens in de ogen verschenen werden er respectievelijk drie en vier jaar later maar liefst twee vervolgdelen aangebreid. Geen goed idee, als u het ons vraagt, want hoewel Bruckheimer zijn schatkist had gevonden (deel twee, Dead Man’s Chest, staat met een opbrengst van een slordige miljard dollar nog steeds op vier in de all-time box office), werd de POTC-franchise op kwalitatief vlak al gauw een zwalpend schip (we kijken niet op een flauw woordmopje meer of minder).

Nadat deel drie, At World’s End, niet alleen door de critici werd neergesabeld, maar ook aan de kassa tekortschoot (een schamele 300 miljoen dollar), kwam het echter nog steeds niet bij Bruckheimer op om ermee op te houden. Dat er dingen moesten veranderen, drong gelukkig wel door: Pirates 4 beloofde een stuk rechtlijniger te worden dan het nodeloos complexe derde deel, en Orlando Bloom – wij hebben het meisjesidool nooit echt kunnen uitstaan, zelfs niet in Lord of the Rings – werd, evenals Keira Knightley eindelijk overboord gesmeten. Bovendien werd regisseur Gore Verbinski, die het zinkende schip alsnog verliet, ingeruild voor Rob Marshall, regisseur van musicalvehikels als Chicago en Nine, en last but not least werd onze favoriete Spaanse furie Penélope Cruz erbij gehaald om een frisse wind door de uitgemolken reeks te laten waaien.

Met andere woorden, we waren wel benieuwd naar On Stranger Tides, temeer omdat ook Ian McShane – u allen bekend als de “cocksucker!”-bulderende Al ‘Swegen’ Swaerengen uit Deadwood – aan boord werd gehaald, en dan nog wel als de legendarische piraat Edward ‘Blackbeard’ Teach. Het heeft echter allemaal niet mogen baten, want hoewel deel vier veel beter is dan deel drie (maar dat zegt, wegens het abominabele niveau van At World’s End, bijzonder weinig) en het dichtst in de buurt komt van deel één, durven wij niet van een goede film te spreken. Nochtans doen de makers vaak genoeg hun best om er echt iets van te maken, maar voor elke verbetering die wordt doorgevoerd, blijven er (minstens) twee zwakheden pijnlijk hard aanwezig.

De plot is, zoals beloofd, veel eenvoudiger: in On Stranger Tides gaan drie partijen op zoek naar de Fountain of Youth. Die naam zou niet misstaan in de titel van de vijfde Indiana Jones-film (die er, wat ons betreft, niet hoeft te komen), en de setting van de bron in kwestie heeft er dan ook veel weg van: water dat naar boven in plaats van naar beneden stroomt en andere visuele spielerei die voor een sfeertje zorgt dat mystiek genoeg is om ook in Spielbergs franchise gebruikt te worden. Ook de rest van de opzet van het verhaal voelt nogal Jonesiaans (wij kijken ook niet op een neologisme meer of minder) aan: verschillende partijen die om verschillende redenen op zoek gaan naar de Bron van de Eeuwige Jeugd, met name: kapitein Blackbeard en zijn dochter Angelica (Cruz) enerzijds, een meute Spanjolen anderzijds en tenslotte nog een stel kapers in dienst van de Britse koning. De eerste wil zijn korte leven (een of andere profetie schrijft Blackbeard ten dode op) verlengen, de tweede partij wil de bron vernietigen (alleen Dios mag beslissen over leven of dood), en de Britse kapers willen officieel de Spanjaarden voor zijn, maar hun aanvoerder Barbossa (Rush) wil eigenlijk enkel en alleen Blackbeard te grazen nemen omdat die zijn schip de Black Pearl heeft gepikt. En o ja, naar aloude gewoonte is er ook nog Capt’n Jack (Depp) die van de ene kant naar de andere schippert om er zelf het beste uit te komen.

Nog elementen die zijn afgekeken van Indiana en de zijnen: verraderlijke valstrikken (een op de rand van een afgrond balancerend schip met een kwakkel evenwicht) en wat aandacht voor mythen en legenden, in dit geval in de bevallige vorm van enkele zeemeerminnen en de minder bevallige vorm van kapitein Blackbeard, compleet met brandende lonten in de baard en het achtergrondverhaal over zijn onthoofde lichaam dat drie maal rond zijn schip zwemt om vervolgens weer aan boord te klauteren. Jammer genoeg kiezen de makers ervoor om alle mythologie verder te drijven dan nodig is: Blackbeard wordt voorzien van een zwaard waarmee hij enkele tovertrucjes kan uithalen en van een schip met ingebouwde vlammenwerpers (we kid you not) en de destructieve capaciteiten van de zeemeerminnen worden niet zozeer toegeschreven aan hun bevallige voorkomen en bovenaardse zangcapaciteiten als aan hun vampierachtige bloeddorst en hun spider-man-skills (geen grap). Om al deze ongeloofwaardigheden aan je publiek verkocht te krijgen, moet er het literaire en cinematografische procedé van the willing suspense of disbelief plaatsvinden, maar jammer genoeg is dat ons nooit overkomen.

Met andere woorden: wij spendeerden het grootste deel van de film wachtend tot Rob Marshall en zijn team ons in hun wereld onderdompelden, maar dat bleek ijdele hoop. Naast het over-the-top- en seen-before-karakter van het gros van de scènes (het duel tussen Sparrow en Angelica is een doorslagje van de duels tussen Sparrow en Will Turner uit deel 1 en 2, en de ontsnappingsscène aan het begin van de film konden wij enkel smaken vanwege het nog steeds geweldige themadeuntje van de film – tum-tum, tudutum-tum, tudutum-tum, tudutum, enzovoorts) worden de Caraïben weer maar eens bevolkt door bordkartonnen personages en de occasionele zwarte piraat met een hoop piercings en een Uruk-hai-stem. Veruit het meest enerverend is het ontzettend kleffe, saaie en ronduit lege personage van de missionaris die verliefd wordt op een zeemeermin, maar voor filmliefhebbers is het ook bijzonder pijnlijk om gevestigde waarden als Penélope Cruz (haar beste films zijn nogal altijd die van Almodóvar) en Ian McShane onderuit te zien gaan. Het personage van Angelica komt nooit uit de verf, en Blackbeard verwordt al snel tot een karikatuur. Zelfs Geoffrey Rush heeft het met momenten moeilijk om zich te handhaven, maar het was voor ons dan ook niet nodig om de man van een pruik en een stevige laag poeder te voorzien. Enkel Johnny Depp blijft een niveau halen dat boven dat van de film uitsteekt, maar het zou ons niet verbazen mochten we bij een volgende film zelfs op zijn personage uitgekeken raken.

Voor die volgende film worden er trouwens al volop plannen gesmeed – Depp liet al horen dat hij niet afkerig staat tegenover een vijfde deel – en On Stranger Tides eindigt open genoeg om er een vierde vervolg aan te breien. Bij deze willen wij aan Jerry Bruckheimer en de Walt Disney Pictures vragen om dat toch maar niet te doen, want deze filmreeks hoeft niet nog verder uitgemolken te worden. De nog steeds geweldige soundtrack, de voorlopig nog steeds genietbare Jack Sparrow die Johnny Depp neerzet en een enkele memorabele scène (een verbaal duel tussen Sparrow en Blackbeard, begeleid met wat voodoo) kregen ons toch nog zover om de film niet finaal te kelderen. Dat wil niet zeggen dat we aan de producenten niet enkel dit kunnen meegeven: anker uitgooien, en snel een beetje, ya bloomin’ cockroaches!

Ons oordeel: ★½

Pirates of the Carribean: On Stranger Tides / VS 2011 / Regie: Rob Marshall / Scenario: Ted Elliott & Terry Rossio / Met: Johnny Depp, Geoffrey Rush, Penélope Cruz, Ian McShane e.a. / 138 min.